Aanpassing uitkering gemeentefonds

Na vaststelling van de begroting 2020 zijn de September- en Decembercirculaire uitgekomen inzake de mutaties van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Over de effecten bent u al eerder geïnformeerd via aparte memo's van het college. In deze kwartaalbrief wordt het effect van de circulaires voor het boekjaar 2020 verwerkt.

Per saldo wordt € 655.000 meer aan algemene uitkering ontvangen. Deels worden hier bedragen van geclaimd. Voor twee specifieke taken zijn extra middelen ontvangen en wordt voorgesteld de budgetten te 'claimen', dit betreffen middelen voor de ambulantisering van de GGZ (€ 20.000) en de deltaprogrammering ruimtelijke adaptie (€ 80.000). Deze claims zijn als aparte paragrafen opgenomen in deze kwartaalbrief.

Toelichting op mutaties Septembercirculaire 2019

• Accres-ontwikkeling

De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de totale rijksuitgaven. Volgens de normeringssystematiek (trap-op-trap-af) hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct invloed op de ontwikkeling van de algemene uitkering en daarmee de omvang van het fonds. Dit wordt het accres genoemd.

Het accres 2019 is nadeliger, ten opzichte van de Meicirculaire 2019 gaat er € 218 miljoen af. Dat komt door lagere rijksuitgaven dan de raming op het gebied van infrastructuur en defensie. De daling van het accres is vooralsnog eenmalig omdat genoemde investeringswerken worden doorgeschoven naar volgende jaren.

Daartegenover staat een opwaartse bijstelling van het accres 2020 met € 408,6 miljoen. Ook het accres in de jaren na 2020 worden opwaarts bijgesteld. De belangrijkste verklaring voor de opwaartse bijstelling voor de periode van 2020 tot en met 2024 ligt in aanpassingen in het investeringsritme van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat en Defensie en in het sluiten van het Pensioenakkoord. Deze aanpassingen leiden tot een daling van het accres in 2019, maar tot een stijging in de daaropvolgende jaren. Het woningmarktpakket waartoe in de Miljoenennota besloten is, leidt tot een opwaartse bijstelling van het accres vanaf 2020.

De ramingen van het Rijk zijn optimistisch, wanneer de realisatie achter blijft dan wordt op een later moment het accres neerwaarts bijgesteld, zie ook 2019. Bij de berekening van de financiële effecten is veiligheidshalve een correctie van 50% doorgevoerd. Wanneer er meer zekerheid is over de realisatie/ werkelijke uitgaven dan kan de correctie worden bijgesteld.

• Hoeveelheidsverschillen (maatstaven en bedragen per eenheid b.p.e.)

Dit betreft aanpassingen in de bedragen per eenheid alsmede de aanpassingen in de maatstaven ten opzichte van de maatstaven die zijn gebruikt bij de Meicirculaire 2019 en Kadernota 2020. De verschillen hebben voornamelijk betrekking op de actualisatie van de maatstaven die zijn gebruikt voor de taken van de voormalige Integratie Uitkering Sociaal domein naar de Algemene uitkering. De maatstaven die het grootste effect hebben betreffen Jeugd < 18 jaar, het aantal lage inkomens en minderheden. De aanpassing in de maatstaven was aangekondigd in de Meicirculaire 2019.

De actualisatie van de maatstafgegevens in de Septembercirculaire 2019 heeft landelijk bij veel gemeenten een grote impact op de uitkeringsfactor en de verdeling van de algemene uitkering dan tot nu toe gebruikelijk was. Zo is ook in de gemeente Diemen het geval. Ook hier vindt voorzichtigheidshalve een correctie plaats. Reden hiertoe is de onzekerheid of de bedragen per eenheid dan wel de uitkeringsfactor is aangepast. Het lijkt er op dat alle gemeenten meer geld ontvangen op basis van de nieuwe maatstaven. Echter het totaal te verdelen bedrag blijft gelijk. Het is nog onduidelijk of de correctie hierop is doorgevoerd. Vooralsnog corrigeren wij deze meevaller met een risicopercentage van 50%. Zodra er meer zekerheid is kan dit risicopercentage vervallen of worden bijgesteld.

• Overige ontwikkelingen / afrondingen

Gezien de minimale afwijking wordt dit niet verder toegelicht.

Toelichting op mutaties Decembercirculaire 2019

• Hoeveelheidsverschillen

In deze circulaire is voor uitkeringsjaar 2019 een omvangrijke wijziging opgenomen door stijging van de aantallen bij 2 maatstaven. Deze maakten voorheen onderdeel uit van de Integratie-uitkering Sociaal Domein (IUSD). Het betreft hier de maatstaven ‘medicijngebruik met drempel’, en ‘ouders met langdurig psychisch medicijngebruik’.

• Suppletie-uitkering integratie sociaal domein

In de Meicirculaire 2018 zijn afspraken gemaakt over de verdeeleffecten voor de overgang van de Integratie-uitkering Sociaal Domein(IUSD) naar de algemene uitkering. Hiervoor is een suppletie-uitkering ingesteld. Deze suppletie-uitkering geeft invulling aan de bestuurlijke afspraak dat de overheveling van de IUSD naar de algemene uitkering in 2019 geen herverdeeleffect (zowel positief als negatief) mag hebben. In de Meicirculaire 2018 is een eerste raming van de omvang van de suppletie-uitkering per gemeente opgenomen. Nacalculatie van de uitkering zou pas plaatsvinden als voor alle maatstaven de definitieve cijfers voor uitkeringsjaar 2019 bekend zijn. De suppletie-uitkering overheveling IUSD zou, wanneer alle definitieve cijfers over 2019 bekend zijn, met terugwerkende kracht in één keer worden nagecalculeerd. Dit om het aantal bijstelmomenten te beperken. Echter, op dit moment zijn voor de meeste maatstaven die onderdeel uitmaken van de suppletie-uitkering 2019 de definitieve gegevens al bekend. Actualisatie van de uitkering met deze gegevens heeft een dermate groot effect op de bedragen per gemeente dat de fondsbeheerders, in afstemming met de VNG, besloten hebben de suppletie-uitkering bij deze circulaire tussentijds na te calculeren. Dit heeft voornamelijk effect op de uitkering in 2019 (€ 215.000), vanaf 2020 is het effect € 15.000.

• Deltaprogrammering Ruimtelijke adaptie

In het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie zijn middelen gereserveerd voor uitvoeringspilots op het gebied van ruimtelijke adaptatie. Voor deze middelen is door Diemen een afzonderlijke aanvraag ingediend en toegekend. In de Decembercirculaire 2019 worden de middelen voor procesondersteuning aan gemeenten beschikbaar gesteld. Voor Diemen gaat het voor 2019 en 2020 respectievelijk over een bedrag van € 71.000 en € 80.000. Deze middelen zijn door de afdeling Ruimtelijk Beheer geclaimd in het kader van een gezamenlijke aanvraag met andere gemeenten. Deze middelen worden direct gereserveerd (geclaimd) voor de uitvoering van maatregelen op het gebied van klimaatadaptie.